Mijn creatieve reis begon met potloden en fineliners. Geen kleur gebruiken was namelijk veilig. Maar ik raakte steeds meer geïnteresseerd in aquarel illustraties en werd erg geïnspireerd door andere kunstenaars. Ik maakte het mijn doel om zoveel mogelijk te schilderen om snel te verbeteren in mijn kunnen. Dat betekende: de comfortzone uit!

Hoewel ik zeker nog een weg te gaan heb voordat ik het niveau heb bereikt waarop ik wil zijn, ben ik erin geslaagd om mijn vaardigheden te verbeteren en wil ik wat ik geleerd heb met jou delen.

Je kunt het natuurlijk net als ik deed, geheel in je eigen proces, alles zelf uitvogelen. Of je laat mij je helpen 🙂 In dit artikel vertel ik je de 10 tips voor een goede start met aquarel. Tips waarvan ik had gewild dat iemand ze mij had uitglegd voordat ik met aquarelverf begon!

Ik geloof echt dat als je deze 10 tips bewust toepast in je werk, je je aquarel vaardigheden veel sneller zult kunnen verbeteren.

1. Koop papier dat bedoeld is voor aquarel

Misschien een inkoppertje, maar papier uit je printer is niet geschikt om op te waterverven. Als je wil experimenteren dan heb je geen duur aquarelpapier nodig. De blokken van de Action zijn dan prima. Maar wil je je werk serieus verbeteren? Investeer dan in goed aquarelpapier.

Doe je onderzoek en probeer diverse merken uit om te ervaren wat het beste voor jou werkt. Ervaar de verschillen in hot-pressed en cold-pressed papier. Om je werken lang mooi te houden en om het beste resultaat te krijgen wil je dat je papier zuurvrij is, PH neutraal, het liefst van 100% katoen en met een dikte van 300 g/ms.

Legion Stonehenge en Strathmore zijn merken die aquarelpapier van hoge kwaliteit bieden tegen toegankelijke prijzen.

2. Investeer in kwaliteit boven kwantiteit

Of het nu gaat om papier, aquarelverf of penselen: Kwaliteit gaat echt boven kwantiteit. Je portemonnee zal er op lange duur blij mee zijn! Er zijn vele merken op de markt met ieder zijn eigenschappen. Penselen kunnen gemaakt zijn van dierlijke of synthetische haren en qua verf kun je kiezen uit Student grade en Artist grade. De één is niet per se slechter dan de ander maar er zijn zeker verschillen in termen van prijs en kwaliteit. Daarnaast hangt het er ook van af wát je graag schildert. Ga voor kleuren die je daadwerkelijk gaat gebruiken en bekijk of je liever met napjes werkt of met tubes.

Koop liever kleinere sets met een betere kwaliteit, dan grotere sets met een slechte kwaliteit. Zoek naar verf die een sterke kleurweergave heeft en die goed mengt met andere kleuren.

Een merk die ik graag aanbeveel is Winsor & Newton Cotman aquarelverf. Deze verf is geweldig voor beginners en doet niet af aan kwaliteit!

3. Plan je kleurenpalet vóór je begint met schilderen

Voorheen plande ik dit helemaal niet. Ik begon gewoon en zag wel waar het schip strandde. Maar echt, het zal je alleen maar tijdswinst opleveren als je het wèl doet! Een aquarelschilderij vergt voorbereiding en geduld. Maak er een ‘standard practise’ van.

Onthoud dat echt effectieve kunstwerken eenheid en harmonie vertonen. Wil je een kunstenaar zijn die zijn/haar werk naar een hoger niveau tilt, dan moet je nadenken over de elementen in je compositie. Dit hoeft natuurlijk niet heel complex te zijn maar het is zeker nuttig om na te denken over je kleurenpalet. Dat houdt ook in dat je je verdiept in ‘kleurentheorie’. Yep… kleurentheorie is a thing!

4. Houd je potlood-outline zo licht mogelijk

Dit is er eentje die ik met schade en schande heb geleerd toen ik begon met aquarel! Aquarelverf heeft een transparant aspect. Zelfs met meerdere lagen. Als je gewend bent te schilderen met bijv. acrylverf zal dit echt een verschil voor je zijn. Je potloodstrepen zul je door je verf blijven zien komen en eenmaal je geschilderd hebt zijn ze niet meer uit te wissen. Ik herhaal: echt niet!

Houd je potloodschetsen zo licht mogelijk, of nog beter: gebruik aquarel potloden om je outline te maken. Deze lossen namelijk wel op met water waardoor je de outlines die je er mee gemaakt hebt niet meer zult zien.

5. Maak penselen tussentijds schoon

In mijn videos zal je het wel zien. Tussen iedere kleurgebruik en ook tussen iedere nieuwe laag, maak ik mijn penseel schoon. Dit is ook de reden dat ik altijd twee bakjes water en een doekje gebruik.

Het eerste bakje is om de penselen schoon te maken. Het schone water in het tweede bakje gebruik ik voor het mengen van kleuren / lagen op het papier.

Doe je dit niet dan heb je kans dat je kleuren in een laag krijgt die er niet hadden moeten zitten, of dat de kleuren modderig in elkaar overlopen. Zorg er daarom ook voor dat je het water tussentijds ververst, anders worden je penselen niet schoon genoeg en heb je alsnog kans dat de kleuren niet zo helder op je papier komen als je had gewild.

6. Bescherm de highlights en witte gedeelten

Breng tijdens het maken van je schets in kaart waar de highlights en witte gedeelten komen. Witte aquarelverf is te dun om delen ècht wit te maken (en gebruik je vooral om andere kleuren lichter te maken), dus gebruik je je papier voor de witte gedeelten in het schilderij. (Denk bijv. bij witte bloemblaadjes) Deze beschilder je dan niet.

Je kunt het uit de losse hand oefenen, of je maakt gebruik van maskeervloeistof. Maskeervloeistof zorgt ervoor dat de witte gedeelten beschermd blijven tijdens het schilderen.

Een andere optie is het gebruik van witte gouache. Ik gebruik deze vaak bij het maken van de laatste witte details of bij het nog wat duidelijker maken van witte highlights.

7. Begin zo licht en transparant mogelijk

Iedere verf heeft zo zijn eigen werkwijze. Bij olie- en acrylverf werk je met lagen van donker naar licht en bij aquarelverf werk je juist van licht naar donker.

Ikzelf vind het fijn om die eerste laag met een soort ‘glaze’ te beginnen. Een lichte, transparante / waterige laag. Het maakt niet uit of je nat-in-nat of nat-op-droog techniek gebruikt. Vanuit deze lichte laag kun je per laag naar de donkerdere lagen werken. Dit zal je meer controle geven over je verf en zo zul je al snel beter zien waar de highlights komen.

Werk liever met wat meer lagen dan in één keer teveel donkere verf te gebruiken. Juist die meerdere lagen zorgen voor een mooie diepte en variatie in je schilderij èn het is leuk om te experimenteren. Hierdoor zal je snel vaardiger worden.

8. Laat de lagen drogen voor je aan een nieuwe laag begint.

Hierboven schrijf ik dat het niet uit maakt of je nat-in-nat of nat-op-droog gebruikt maar dat houdt niet in dat je continu alleen maar kan werken met natte lagen. Het maken van een aquarelschilderij heeft geduld nodig. Zeker als je met meerdere lagen wil gaan werken om die diepte te creëren en niet wilt dat alle lagen in elkaar uitlopen.

Het kost tijd om te leren dat je verschillende effecten kunt creëren met opeenvolgende wassingen en door het re-activeren van kleuren die al droog zijn.

Een leuke oefening om je vaardigheden te verbeteren is om twee-dezelfde schilderijen te maken. Alleen de één doe je met nat-in-nat techniek, en bij de andere nat-op-droog laat je de lagen drogen voor je een nieuwe laag aanbrengt.

9. Geen zorgen bij foutjes!

Wanneer ik in het begin een foutje maakte, probeerde ik die meteen te herstellen met nog meer schade tot gevolg. Ik heb geleerd de drang te weerstaan om door te schilderen in een poging de fout te herstellen. Ik kwam er al snel achter dat dit namelijk niet werkt.

Wat je wel kunt doen? Laat het drogen! Grote kans dat je het daarna veel makkelijker kunt herstellen, of minder opvallend kan maken met de volgende lagen.

10. ‘Paint every day, even if it sucks’

Je kunt alleen beter worden in wat je doet, door het te doen. Het helpt je echt om iedere dag te schilderen. Zelfs als je het niet geworden is zoals je wilde, als je even geen inspiratie hebt of geen zin. Al is het maar een kwartiertje per dag: doe het! Door iedere dag te oefenen bouw je zogenoemde ‘muscle memory’ op.

Wanneer een beweging in de loop van de tijd wordt herhaald, creëren de hersenen een lange-termijn spiergeheugen voor die taak, waardoor deze uiteindelijk kan worden uitgevoerd met weinig tot geen bewuste inspanning. Dit proces vermindert de behoefte aan aandacht en creëert een maximale efficiëntie binnen het motorische en het geheugensysteem. Spiergeheugen wordt gevonden in vele alledaagse activiteiten die automatisch worden en verbeteren met oefening, waaronder ja, ook schilderen!

Wat zijn jouw favoriete aquareltechnieken of tips die je graag met anderen zou willen delen? Laat het weten in een reactie!