Soms kom je termen tegen waarbij je even bedenkelijk achter je oren krabt. Zoals bij de Alla Prima schildertechniek bijvoorbeeld. Je eerste gedachte zou kunnen zijn dat het met ballet te maken heeft. Maar niets is minder waar. Dus de grote vraag: Wat is de Alla Prima schildertechniek nu precies? Na het lezen van dit artikel weet je het!

Wat is Alla Prima in aquarel?

In de aquarelkunst verwijst Alla Prima naar het direct aanbrengen van de verf met de nat-in-nat techniek, zonder lagen of glacis toe te voegen. Dit vereist een zorgvuldige planning en een goed begrip van kleur en toon, aangezien correcties moeilijk uit te voeren zijn zodra de verf is aangebracht. Het resultaat is een frisse, onmiddellijke weergave van het onderwerp.

Deze aanpak is bijzonder uitdagend in aquarel om meerdere redenen. Denk bijvoorbeeld aan de snelle droogtijd van de verf en het onvoorspelbare karakter. Maar, het bied je wèl de mogelijkheid om spontane en levendige schilderijen te maken, zonder teveel in je hoofd te gaan zitten. Mooie uitdaging dus!

De geschiedenis van de Alla Prima schildertechniek

De term “Alla Prima” komt uit het Italiaans en betekent letterlijk “in één keer” of “in de eerste poging”. De oorsprong van deze naam ligt in de traditionele schildertechnieken uit de Renaissance en de Barok, waarbij kunstenaars meestal in meerdere lagen werkten, met een onderschildering en daarop glacislagen (doorzichtige verflagen) om diepte en detail te creëren.

De benaming werd gebruikt om een snelle en directe schildertechniek te beschrijven, waarbij geen onderschildering werd toegepast en geen tijd werd genomen voor droging tussen de lagen. In plaats daarvan werd de verf in één sessie nat-in-nat aangebracht, zonder te wachten op droging. Dit stond in contrast met de meer traditionele, gelaagde methoden die in de academische schilderkunst gangbaar waren.

Hoe is deze techniek ontstaan?

• In de 17e eeuw hanteerden schilders zoals Diego Velázquez en Frans Hals een losse en directe penseelvoering, die later als voorloper van de Alla Prima techniek werd gezien.
• In de 19e eeuw werd Alla Prima vooral populair onder de impressionisten, zoals Claude Monet en John Singer Sargent. Zij gebruikten deze methode om snel veranderend licht en sfeer vast te leggen, vooral bij plein air schilderen.
• Monet’s methode was vaak gericht op snelheid en directe observatie, en hij schilderde soms in één sessie.
• Sargent’s techniek was een combinatie van Alla Prima en gelaagd werken. In zijn portretten werkte hij vaak nat-in-nat, maar soms in meerdere sessies.
• Hoewel deze techniek eerst dus vooral werd gebruikt bij olieverf en langzaamdrogende acrylverf, werd de techniek ook overgenomen in de aquarelkunst, omdat aquarelverf van nature snel droogt en zich perfect leent voor een directe schildermethode zonder correcties.

Kortom: de naam “Alla Prima” ontstond om deze snelle, directe en spontane schildertechniek te onderscheiden van de meer traditionele, langzame methodes. Kunstenaars die met deze techniek werkten, streefden naar een levendig en expressief resultaat zonder veel correcties of lagen.

Voordelen van de Alla Prima techniek

• Het schilderij wordt in één sessie voltooid, wat ideaal is voor plein air schilderen of wanneer de tijd beperkt is.
• De techniek moedigt een losse, spontane en expressieve benadering aan, wat kan leiden tot levendige kunstwerken.
• Doordat er geen meerdere lagen worden aangebracht, behoudt het schilderij een transparante en frisse uitstraling.
• De directe aard van deze techniek stelt je in staat om ideeën snel en doeltreffend op papier te zetten. (Zoals ik schreef,.. uit het hoofd.. 😉) Dit maakt het een ideale methode voor studies en schetsen. En, als je wat meer vertrouwen ontwikkeld hebt in deze methode, ook voor het creëren van volwaardige kunstwerken.

Tips voor het schilderen van alla prima aquarellen

Als ik over mijzelf spreek, hanteert de Alla Prima schildertechniek een heel andere voorbereiding dan ik normaal heb. Mijn voorbereiding is meestal…. dat ik weinig voorbereiding heb. Ik heb een thema in mijn hoofd, doe er onderzoek naar, en begin dan met mijn compositie. Ofwel eerst met potlood, ofwel direct met aquarel. En dat is het dan ook wel. Welke kleuren in gebruik, wat ik wil doen, vormt zich meestal gaandeweg. Vooraf plan ik dus heel weinig.

Bij Alla Prima is een goede voorbereiding echt wel nodig, want wanneer je eenmaal begint heb je niet super veel tijd om na te denken over het hoe, waar, wat en welke kleuren.

Hieronder een aantal tips om je op weg te helpen:

1. Voorbereiding: Zorg dat je werkplek in orde is. Heb je al je penselen? Heb je de kleuren gekozen die je wil gebruiken? Heb je voldoende water, en een doekje om je penselen op schoon te maken? Zorg voor een duidelijke compositie en maak eventueel een lichte schets op het papier voordat je begint met schilderen.
2. Kleurmenging: Als je nieuw bent met deze techniek: Meng de benodigde kleuren vooraf op je palet om een vloeiende schilderervaring te garanderen. Als je wat meer uitdaging wil: Je kunt je kleuren direct op het papier mengen na aanbrengen.
3. Gebruik van water: Oefen eerst met je penselen specifiek op de waterbeheersing. Zorgt dat je dit goed beheerst wanneer je Alla Prima gaat schilderen om te voorkomen dat de verf ongewenst uitvloeit.
4. Penseelstreken: Werk met zelfverzekerde en doelgerichte penseelstreken; vermijd overbewerking om modderige kleuren te voorkomen.
5. Soort penseel: Gebruik een penseel die je (zoveel mogelijk) voor je hele schildering kunt gebruiken. Zorg dat deze voldoende water vast kan houden in de buik, en dat je voor een penseel kiest voor jouw specifieke compositie (Maak je ook fijnere lijnen, zorg dan dat je een penseel hebt met een mooie punt, etc)
6. Droogtijd: Houd rekening met de droogtijd van de verf en werk van licht naar donker om de helderheid van de kleuren te behouden.

Veelvoorkomende uitdagingen en hoe deze te overwinnen

• Ongewenste menging van kleuren: Dit kan worden vermeden door het papier tussendoor iets te laten drogen of door zorgvuldig te werken met de nat-in-nat techniek. (En daarbij geldt echt, oefening baart kunst!)
• Verlies van transparantie: Gebruik zuivere kleuren en vermijd overmatig mengen op het papier om de helderheid te behouden.
• Beperkte correctiemogelijkheden: Door vooraf te plannen en te oefenen, kun je fouten minimaliseren en zelfvertrouwen opbouwen in je penseelvoering.
• Misstappen maken hoort erbij: Omarm ze dus met liefde. Omdat Alla Prima schilderen zo’n snelle en intuïtieve techniek is, kun je bijna niet anders dan de onvoorziene uitkomsten te accepteren. Zie het als leermomenten en experimenteer er lekker op los om vaardigheden verder te ontwikkelen. Juist deze spontane elementen kunnen verrassende en inspirerende resultaten opleveren.

Aan de slag met Alla Prima: een eenvoudige oefening

Een goede manier om de alla prima techniek te oefenen, is door een eenvoudig object, zoals een appel, te schilderen. Begin met een lichte schets en breng vervolgens in één sessie de kleuren aan, waarbij je let op licht, schaduw en kleurvariaties. Deze oefening helpt je om snel beslissingen te nemen en je penseeltechniek te verfijnen.

JE zal merken dat deze schildertechniek wel enige beheersing vereist. Maar ook is het een leuke techniek wanneer je als beginner vrijer en zelfverzekerder wil schilderen. Door te experimenteren en zonder aarzeling aan de slag te gaan, leer je losser werken en ontdek je nieuwe mogelijkheden in je creatieve proces. (En ja dit geldt ook voor mijzelf! Niet zo perfectionistisch willen zijn en leren loslaten hoort er absoluut bij!)

Voorbeelden van de Alla Prima schildertechniek

Om je verder te verdiepen zijn er diverse bronnen te vinden op het internet. Een nuttige video die de basisprincipes van deze techniek demonstreert, is te vinden op YouTube:

Deze video biedt een stapsgewijze uitleg en visuele demonstratie, wat bijzonder waardevol kan zijn voor zowel beginners als gevorderde kunstenaars.

De Alla Prima schildertechniek in aquarel is een uitdagende maar lonende methode die je in staat stelt om spontane en levendige schilderijen te maken. Door te oefenen en vertrouwd te raken met deze techniek, kun je je artistieke vaardigheden uitbreiden en nieuwe creatieve mogelijkheden ontdekken.

Voor mijzelf is dit echt wel een grotere uitdaging omdat ik normaal gesproken juist graag met meerdere lagen werk, en veel details. Natuurlijk is dat met de Alla Prima schilertechniek ook mogelijk, maar voor mij persoonlijk wel in een meer beperkende mate.

Heb jij je wel eens verdiept in deze schildertechniek? Wat vond jij uitdagend, of er juist makkelijk aan? Laat het weten in een reactie en inspireer andere lezers!